20 mei 2008. Onder het geluid van opzwepende muziek stroomt Villa de Vier Jaargetijden vol met publiek. Het vijfde Wereldpodium heeft een andere gedaante dan men tot op heden kent. Door een nauwe samenwerking met de organisator van het International Gipsy Festival, Albert Siebelink, staat de avond in het teken van muziek. Muziek dat het geheim van de Gipsy voor de ruim 150 aanwezigen zal onthullen.
Het geheim van de Gipsy is goed bewaard gebleven. ‘Het lot van de Roma is pas tien tot vijftien jaar bekend,’ begint Ralf Bodelier, presentator van het podium.Hij schetst de verhouding tussen de ‘zigeuners’ en de ‘brave burger’ door de eeuwen heen. Na een lange tijd van taboe worden de Roma verheerlijkt: de materialistische, brave burger verlangt naar de romantiek. Wanneer Bodelier dit verlangen verbindt aan de schoonheid van de zigeunervrouw, raakt hij een gevoelige snaar. Lalla Weis, coördinatrice van de ‘Landelijk Sinti/Roma Organisatie’, vindt de uitspraak ongepast. Over de schoonheid van een vrouw mag niet in openheid worden gesproken. Ook gastsprekers Bluma Schattevoet en Gjunler Abdullah zijn het hiermee eens. Een excuus is dus op zijn plaats. De ‘onnozelheid’ van Bodelier maakt dat hij wordt vergeven. Het publiek wordt al vroeg in de avond geprikkeld.
Prachtig uitgedost betreedt Bluma Schattevoet het podium. Met dans en muziek vertellen zij en haar band Romeny Jag verhalen van de Gipsy. Verhalen die gebaseerd zijn op Bluma’s eigen ervaringen. Verhalen over haar kindertijd, over onbegrip en over cultuur. De drijvende krachten zijn echter vooral de verhalen van haar vader, die de concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog overleefde. Bluma en de band geven het publiek een kort voorproefje van wat hen de rest van de avond te wachten staat.
De band maakt plaats voor de eerder ontzette Lalla Weis. Ook Gjunler Abdullah schuift aan. Hij is oprichter van de ‘Landelijke Stichting Roma Emancipatie’, activist, journalist, schrijver en voormalig politicus in Macedonië. Beiden spreken over de situatie van de Roma in Oost-Europa en in Nederland. Een streven is niet alleen de integratie van participatie van Roma in Nederland te verhogen. ‘Mensen moeten ook met ons in gesprek gaan, en niet alles aannemen wat er in boeken staat,’ aldus Lalla. Gjunler Abdullah vecht daarnaast voor een plek in de politiek. ‘Als kleine minderheid hebben Roma in Nederland geen politieke invloed.’ Hoewel de Roma veel te bieden hebben, is het moeilijk een invloedrijke plek te bemachtigen.
Felicita Vos, zelf Roma, beaamt dit. Voor haar boek “Blauwe haren, zwarte ogen” reisde ze door het Europa van haar volk. Op zoek naar geslaagde Roma probeert ze de stereotypen te doorbreken. Deze heersende, negatieve beelden wijt zij deels aan de media: “De media zoomt in op de criminaliteit.’ Net als Lalla en Gjunler, is zij gedreven om de ‘andere kant’ van de Roma aan de wereld te laten zien.
Het ‘Bluma-hapje’ valt bij alle aanwezigen in de smaak. De schalen vol traditionele Gipsyhapjes van (vegetarisch) gehakt vinden gretig aftrek bij zowel het publiek als gasten. Zodra iedereen verzadigd is vertelt Bluma de Gipsyversie van het verhaal van de Schepping. “God wilde een mens bakken en legde het deeg in de oven” begint ze. “Maar God viel in slaap en toen hij wakker werd zag hij dat hij een heel donker mens had gebakken. Hij gaf ze Afrika om in te wonen. De tweede keer dat Hij ging bakken was Hij iets te voorbarig en haalde het deeg te vroeg uit de oven. Het resultaat, een wit schepseltje. Die moeten ook ergens wonen dacht Hij, en hij gaf ze Nederland. De derde keer was Hij voorzichtig, Hij haalde het schepsel precies op tijd uit de oven en het was zo’n mooi mens. ‘Ik noem hem zigeuner’ zei God, ‘en ik geef hem de hele wereld om in te wonen’.”
Aan de hand van de temperamentvolle en ontroerende Gipsy muziek en dans vertelt Romeny Jag het verhaal van de Gipsy’s om verandering te brengen in het stigmatiserende beeld dat er van de Gipsy’s bestaat. De gedichten en verhalen van Bluma binden de muziek aan elkaar. De liederen en dans vertellen over de angst voor de vooroordelen, over het vuur en mystiek die stroomt in hun Gipsybloed. Het bloed dat ervoor zorgt dat het gevoel van vrijheid blijft leven in hun hart. Het is hun manier om de dialoog aan te gaan, om de stroom van het prikkeldraad te halen, en de oordelen over de Gipsy’s te ontkrachten. De zaal danst en klapt mee voor het volkslied van de Roma en Sinti. En er is hoop dat er vanavond meer begrip is gekomen voor de grootste en minst begrepen minderheid in Nederland.
