Peerke Donderslezing
Over de Peerke Donderslezing
De Peerke Donderslezing vond van 2009 t/m 2020 om het jaar plaats. De lezing droeg in de basis altijd het thema ‘barmhartigheid’ in zich. Zoals de naam al doet vermoeden, waren het werk en leven van Peerke Donders* de inspiratiebron. Ontwikkelingswerk, mondiale ontwikkelingen, armoede waren de thema’s waar het bij de lezing om draait.
Elke lezing werd voorzien van een inhoudelijk aansluitend en lokaal programma waarin Tilburg zich profileert als mondiale stad.
Peerke Donderslezing wordt Wereldpodiumlezing
De achtste en tevens laatste Peerke Donderslezing, op 22 november 2020, werd uitgesproken door rapper, acteur en dichter Akwasi. Na zijn lezing, met de titel IMPACT!, hield Wereldpodium-hoofdredacteur Joyce van der Horst een toespraak over (de motivatie voor) de inmiddels zeer gewenste, zo niet noodzakelijke, naamswijziging van de lezing:
Sinds 2009 organiseert Stichting Het Wereldpodium de Peerke Donderslezing. Rapper en dichter Akwasi verzorgde zondag 22 november jl. de 8e lezing in deze reeks onder de titel ‘IMPACT!’. Na de lezing van Akwasi maakte Het Wereldpodium bekend dat het de naam van de Peerke Donderslezing heeft veranderd in ‘Wereldpodiumlezing’.
Het is tijd voor vernieuwing, vindt Het Wereldpodium. De stichting wil de focus van de lezing verleggen van het huidige thema ‘barmhartigheid’ naar ‘nieuwe perspectieven op heden en verleden’. Daarmee wil Het Wereldpodium nadrukkelijk laten zien dat het perspectief op mondiale ontwikkelingen van meerdere kanten moet worden belicht, zoals het publiek in de diverse programma’s van Het Wereldpodium inmiddels gewend is.
Hedendaagse discussies over het slavernijverleden, over het koloniale verleden en over oude en nieuwe inzichten over de rol van de missie maken dat er een bredere context gezocht moet worden om het gesprek aan te gaan. De naam Peerke Donderslezing vindt Het Wereldpodium daar iets te beperkt voor.
Ook wil Het Wereldpodium met de naamswijziging verwarring met de Peerke Dondersstichting wegnemen. Het Wereldpodium heeft de naam van de lezing inmiddels overgedragen aan de stichting Peerke Donders.
Tilburg was en is trots op Peerke Donders, die in zijn tijd veel goed werk heeft verricht in de melaatsenzorg in Suriname. Daar doet Het Wereldpodium niets aan af. De persoon zelf staat niet ter discussie. Wat wel ter discussie staat: hoe we tegenwoordig denken over de westerse weldoener in heden en verleden.
Het standbeeld van Peerke in het Wilhelminapark is jaren na zijn dood gecreëerd en kan als kwetsend ervaren worden. Het wordt door velen gezien als een verbeelding van machtsongelijkheid.
Het Wereldpodium staat voor een inclusieve stad en is een spreekbuis van verhalen over mondiale ontwikkelingen. Het Wereldpodium legt daarbij altijd een relatie met Tilburg.
Akwasi ging in zijn lezing op zoek naar antwoorden op de vraag hoe je impact kan maken met als doel om de samenleving te verbeteren. De titel van de lezing was dan ook ‘IMPACT’. Akwasi schetste hoe de samenleving eruit moet komen te zien: dat mensen elkaar echt gaan zien en naar elkaar gaan luisteren om te komen tot meer begrip.
Akwasi doorloopt in zijn lezing de stappen die nodig zijn om impact te hebben in de maatschappij: hoe bewerkstellig je verandering, revolutie? Maar dat lukt niet zonder mensen om je heen die zeggen ‘je bent nodig’, ‘I’ve got your back’, benadrukte de dichter en zanger. “Soms nog belangrijker voor mij dan ‘Ik hou van jou’”. Dat maakt dat iemand het lef heeft om “gif om te zetten in een gift”, een medicijn voor de maatschappij zodat we werkelijk gelijkwaardig en met respect met elkaar omgaan.
Het is nog niet bekend wanneer de volgende Wereldpodiumlezing plaats zal vinden. Tot nu toe was het om het jaar, afgewisseld met Wintervuur. De Covidcrisis en het nieuwe beleid over Mondiale Bewustwording van de gemeente Tilburg, zullen naar verwachting tot een nieuwe programmering leiden. Het Wereldpodium hoopt snel duidelijkheid te kunnen verschaffen over het nieuwe programma.
Hieronder staat de volledige tekst over de naamswijziging. Wereldpodiumhoofdredacteur Joyce van der Horst sprak zondag (22-11-2020) na afloop van de lezing van Akwasi een ingekorte versie hiervan uit.
Peerke Donderslezing / Wereldpodiumlezing
Het verhaal over Peerke Donders is een mooi verhaal. Het is het romantische verhaal van de arme weverszoon die missionaris werd. Het is een verhaal waar Tilburg trots op is.
Het is een verhaal waar ook veel Surinamers trots op zijn. Peerke Donders ligt niet voor niets in een kerk in Paramaribo begraven.
Peerke Donders hielp de melaatsen in Suriname tijdens en na de slavernij. Dat was nobel van hem. Hij deed ongetwijfeld goed werk.
Maar er is ook een ander verhaal: melaatsheid had een directe relatie met slavernij. Het was geen wonder dat de mensen arm waren en ziektes hadden, zoals melaatsheid/lepra. Dat schreef de Surinaamse auteur en activist Anton de Kom al in 1934.
Vierhonderd jaar lang heeft het Westen, waaronder Nederland, mensen en landen in andere delen van de wereld overheerst en uitgebuit. De Westerse wereld vergeet vaak hierover te vertellen. Ook als we over Peerke praten.
Beeldvorming
De missie stuurde indertijd foto’s en verhalen en later ook films naar het thuisland over arme mensen in barre omstandigheden. Dat beeld heeft nog altijd impact. Wij moeten hen helpen omdat zij zielig zouden zijn. Dat was en is barmhartigheid. En dat was ook het centrale thema van de Peerke Donderslezing.
Die barmhartigheid siert de helpers. Maar barmhartigheid zegt niets over de ontvangers van hulp. En vraagt barmhartigheid niet impliciet om dankbaarheid?
Armoede is geen natuurverschijnsel, maar een complex probleem. Armoede heeft onder andere een relatie met mensenhandel die samenlevingen heeft ontwricht. Die realiteit hoort ook bij de zielige beelden die de missie ons indertijd voorschotelde. En die realiteit hoort ook bij de huidige beelden van armoede.
Volgens emeritus-hoogleraar en antropoloog Gloria Wekker is het beeld van ‘de ander’ onbewust gestoeld op vier eeuwen van ongelijkwaardigheid. Dat betoogde ze in 2016 in haar Peerke Donderslezing.
Momenteel leidt het denken in wij en zij tot strijd en polarisatie. Laten wij, en dan bedoel ik wij en zij, dus wij allemaal, erkennen dat het om onze gedeelde toekomst gaat. En om ons gedeelde verleden. Het gaat dus om een ongedeeld wij.
Daarom zijn deze vragen relevant:
Hoe gaan wij samen om met de donkere kant van het verleden en met de groeiende aandacht daarvoor?
Hoe gaan wij samen om met de emancipatie van de diverse groepen in de Nederlandse samenleving?
Zien wij het groeiende zelfbewustzijn van mensen op andere continenten?
Zeggen we politionele acties, of zeggen we koloniale oorlog?
Zeggen we zeehelden of zeggen we bezetters?
In welk jaar werd de slavernij afgeschaft: 1863, toen Nederland de slavernij officieel afschafte, of in 1873? Want de mensen moesten nog tien jaar een deel van hun schamele loon afstaan om de Nederlandse overheid zoveel mogelijk schadeloos te stellen.
Erkennen we de vele verzetsstrijders zoals de Curaçaose opstandleider Tula? Of krijgt alleen Nederland de credits voor de afschaffing van de slavernij?
Hoe gaan wij samen om met hedendaags racisme? Luisteren we naar elkaar of strijden we tegen elkaar?
Maar ook de volgende vragen dienen we te stellen:
Hoe gaan we nu en in de toekomst om met ontwikkelingswerk? En hoe is de kijk daarop veranderd?
Willen we de unieke ervaring blijven houden van humanitair toerisme, of erkennen we schadelijke gevolgen daarvan?
Het Wereldpodium heeft geen pasklaar antwoord op deze vragen. Maar wil er wel over in gesprek.
Nieuwe naam
De Peerke Donderslezing van vandaag was, sinds 2009, de achtste lezing. Op grond van wat ik net aanvoerde en na debat binnen het bestuur en met adviseurs denken wij dat het tijd is voor vernieuwing. Voor nieuwe vragen.
Ieder heeft haar of zijn kijk op het gedeelde verleden en op onze gezamenlijke toekomst. Daarom wil Het Wereldpodium het perspectief van de Peerke Donderslezing verbreden. We willen met een nieuwe lezing laten zien dat er meerdere perspectieven naast elkaar bestaan.
En bij een nieuwe lezing past een nieuwe naam. Vanaf nu heet onze lezing daarom de Wereldpodiumlezing. Want het Wereldpodium staat voor al deze vragen: mondiale ontwikkelingen in relatie tot Tilburg.
Heeft Peerke Donders dan voor ons afgedaan? Nee, zeker niet. Maar Peerke krijgt er nu familie bij van over de hele wereld. Met ieders eigen verhaal, ieders eigen perspectief
Peerke Donderslezingen 2009-2020
NB: de meest (sub)pagina’s zijn dd. 22-11-2020 nog in bewerking…
- Peerke Donderslezing 2020: IMPACT! door Akwasi
- Peerke Donderslezing 2018: De Arabische Peerkes door Petra Stienen
- Peerke Donderslezing 2016: Witte onschuld in postkoloniaal Nederland door Gloria Wekker
- Peerke Donderslezing 2014: Over hoe kunst de wereld kan veranderen door Tinkebell
- Peerke Donderslezing 2013: Over hoe het (Brabantse) bedrijfsleven een bijdrage kan leveren aan de bestrijding van extreme armoede in de Derde Wereld door Lilianne Ploumen
- Peerke Donderslezing 2011: Over de middenklassen in het Westen en in Afrika door Femke Halsema
- Peerke Donderslezing 2010: Wat Afrika van Europa mag verwachten door Guy Verhofstadt
- Peerke Donderslezing 2009: Het weten van de wereld. Geloven in duurzame ontwikkeling door Wim van de Donk
- Logo Peerke Donderslezing
* Peerke Donders (1809-1887) was geboren als zoon van een arme Tilburgse huiswever. Hij overleed in Suriname na een leven onder de melaatsen. Velen zien hem als een gewone Tilburger die verantwoordelijkheid nam voor mensen aan de andere kant van de wereld. In oktober 2009 herdacht Tilburg de 200ste geboortedag van Peerke Donders. In datzelfde jaar organiseerde het Wereldpodium de eerste Peerke Donderslezing. Klik op onderstaande links voor uitgebreide info m.b.t. eerdere lezingen, en de Peerke Donderslezing in het algemeen.
(links openen automatisch in een nieuw tabblad/venster)