In de kroeg lijken spierballen een mooie oplossing als zich een herrrieschopper aandient. Maar in de wereldpolitiek zijn ze levensgevaarlijk.

Ik had er een tijdje een: een sterke man. Was er iets aan de hand in de kroeg of in de bus dan kon hij doodleuk de herrieschopper op de schouder tikken en vriendelijk informeren of er misschien een probleem was. Die draaide zich vaak woest om, keek omhoog en begon vervolgens te slikken. Het probleem smolt meestal weg als sneeuw voor de zon of bleek rustig op te lossen.

Ook buiten de kroeg lijken spierballen een mooie oplossing. Kijk naar mannen als de Russische president Vladimir Poetin, premier Viktor Orban van Hongarije of president Recep Tayyip Erdogan van Turkije. Ze laten graag hun spierballen zien. In het echt of in hun taal en dadendrang.

Waar niemand zich in het wespennest van Syrië durft te wagen, strooit Poetin nu bommentapijten uit. Orban bouwde een grenshek vol scheermessen om de vluchtelingenstroom in te dammen dwars tegen Europese protesten in. En de Turkse president Erdogan creëerde chaos en onrust om vervolgens de verkiezingen te winnen met de belofte orde en rust met harde hand te herstellen.

Maar sterke mannen, spierballentaal of hard optreden zijn niet dé oplossing in deze wereld. Vijf goede redenen om sterke mannen juist niet te vertrouwen.

Wijsheid zit niet in spieren

Het hek in Hongarije zal steeds hoger moeten reiken wanneer er buiten Hongarije niets verandert. En de oorlog in Syrië begon niet met IS. De oplossingen die de sterke mannen leveren zullen niet dé oplossing zijn. De wereld van vandaag is niet simpel, maar razend complex. Achter de huidige conflicten schuilen vaak eeuwenlange etnische en religieuze kwesties, land- en waterproblemen, armoede, onrecht en werkeloosheid. Er bestaat niet één oplossing en deze oplossing kan al helemaal niet van één man komen. Vrede vergt veel onderhandelingen met vele partijen. En vooruitgang komt met horten en stoten. Doortastendheid is belangrijk, maar minstens zo belangrijk zijn tact, behoedzaamheid, intelligentie, kennis, inzicht en inlevingsvermogen.

Sterke man brengt geen geluk

De gelukkigste mensen leven in welvarende, democratische landen zoals Nederland. We zijn gelukkig omdat we vrijwel allemaal in veiligheid leven en nooit honger lijden. Maar even belangrijk voor geluk blijkt vrijheid. Vrijheid om je leven te leiden zoals jij dat wil. Sterke mannen brengen wellicht rust en orde. Maar hoe die orde er uit ziet, bepalen zij. Andersdenkenden zijn daarbij lastig. Turkije is het land met het hoogste aantal gevangen journalisten ter wereld. Sterke mannen houden niet van tegenspraak. Sterke mannen bedreigen uw vrijheid, en daarmee uw geluk.

Sterk voor zichzelf

Een sterke man wil vaak oprecht het volk dienen. Hij komt aan de macht via verkiezingen, een revolutie of een opstand. Maar macht, roem en geld zijn grote verleiders. Al snel is er een privéjet, een paleis, een standbeeld, een kolossale moskee of kathedraal, feesten met drank en vrouwen… Er zijn talloze voorbeelden van sterke mannen die van oprechte idealisten afgleden naar meedogenloze dictators. Denk aan Mao, Lenin, Haile Selassi of Pinochet. Ze bleken zichzelf uiteindelijk belangrijker te vinden dan hun volk of hun doctrine. Follow the money volgt het spoor van Europees geld in Hongarije en ziet miljoenen verdwijnen rondom familie of getrouwen van Orban. Poetin en Erdogan bouwden al een miljoenenpaleis voor zichzelf.

Hij gaat nooit meer weg

Iemand die snel en kordaat orde op zaken stelt, heeft z’n voordelen, zeker in onrustige tijden. Maar het zijn blijvers. Sterke mannen weten het tegen het eind van hun laatste wettelijke termijn doorgaans zo te regelen dat ze toch aan de macht blijven. Poetin kon geen drie maal achtereen president worden en schoof vertrouweling Medvedev naar voren. Maar volgde hem direct weer op zodra dat kon. Opstappen is voor een sterke man immers gevaarlijk. Onderweg maakt hij vaak veel tegenstanders. Voor hem is het dus veiliger om aan het roer te blijven. En voor ons om hem nooit aan het roer te laten.

Het is een man

Sterke mannen houden niet van sterke vrouwen. In de wereld van sterke mannen spelen vrouwen slechts de rol van moeder of minnares. Volgens Poetin moet je nooit met een vrouw in discussie gaan. Erdogan vindt het tegennatuurlijk om man en vrouw als gelijken te beschouwen en Orban verklaarde zijn volledig mannelijke ministersploeg met de woorden “de Hongaarse politiek is te ruw voor vrouwen”. Visies die alleen al voldoende reden zijn voor gegrond wantrouwen van elke vrouw, en man.

‘Pas op voor sterke mannen’. Het klinkt als een advies van mijn moeder. Een sterke man met het hart op de juiste plek kan wonderen verrichten in de kroeg. Maar in de politiek, en zeker op het wereldtoneel zijn ze levensgevaarlijk. Ze werden groot met daadkracht en niet met beheersing, geduld of tact. Terwijl iedereen uit eigen ervaring weet dat tot drie tellen ook verstandig is.

Marga van Zundert is redacteur van het Wereldpodium

Dit artikel verscheen in het Eindhovens Dagblad (6 november), Bn/DeStem (5 november), Nederlands Dagblad (23 november)