• Volg ons:
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube

Kijk niet west, maar noord

Met Trump aan het roer is Amerika niet langer ons gidsland. Die eer komt volgens Marga van Zundert toe aan … Scandinavië.

Alles is er grootser en beter. Amerika, het land van de ongekende mogelijkheden. De supermacht. De hoeder van vrijheid en veiligheid in de wereld. En een land waar we ons graag aan spiegelen. We kijken Amerikaanse series, luisteren Amerikaanse muziek, dragen jeans, T-shirts en sneakers, en drinken cola. We spreken Engels met een Amerikaans accent en willen liever New York zien dan Rome. Die fascinatie en bewondering is begrijpelijk. Amerika ging voorop in de bevrijding van Europa in de Tweede Wereldoorlog. De VS zijn de grootste democratie ter wereld en de rijkste. Een slimme sloeber kan er miljardair worden: in Amerika komen je dromen uit.

Wie naar de cijfers kijkt, ziet iets anders. Amerikanen zijn al decennia minder gelukkig en tevreden dan Nederlanders. Ze zijn ook ongezonder en hebben minder vrije tijd. Er zitten tienmaal zoveel mensen in de gevangenis. Rijker zijn Amerikanen gemiddeld wel, maar de kloof tussen rijk en arm is beduidend groter. Eén op de dertig Amerikaanse kinderen raakt jaarlijks dakloos. In elke schoolklas zit dus één dakloos kind. Ook cultureel zijn de verschillen groot. Amerika is naar onze maatstaven erg conservatief, religieus en overdreven preuts. Ze spelen er een raar soort voetbal en drinken slappe koffie en bier.

Gezond en gelukkig

Dat is al jaren zo, maar toch lijkt de aanbidding pas nu, met president Donald Trump, te kenteren. Amerika is van zijn voetstuk gevallen en volgens  Angela Merkel moet “Europa moet meer op eigen benen staan”. De kersverse Franse president Emmanuel Macron nodigt weldenkende Amerikanen uit om naar Frankrijk te verhuizen. Ook onze eigen eurocommissaris Frans Timmermans stelt: “Er waait een nieuwe wind in Europa”.

Nu Amerika wegvalt als gidsland, wie verdient wel onze bewondering? Laten we de lijstjes er eens bijhalen. Het prettigste1 land om te wonen is volgens de Verenigde Naties: Noorwegen, gevolgd door Australië en Zwitserland. Het veiligst2 is IJsland, gevolgd door Nieuw-Zeeland en Portugal. De gelukkigste3 mensen wonen in Noorwegen, Denemarken en IJsland. Het gezondst4 zijn de Italianen, IJslanders en Zwitsers. De meeste vrije tijd5 hebben inwoners van Duitsland, Noorwegen en Nederland. Het beste schoolsysteem6 vind je in Finland, België en Zwitserland. De meest gelijke kansen voor mannen en vrouwen7 in Zweden, Finland en Denemarken. De rijkste8 bevolking in Luxemburg, Zwitserland en Noorwegen. En corruptie9 is het laagst in Denemarken, Nieuw-Zeeland en Finland. Nederland staat overigens ook hoog op al deze lijstjes, zo rond plek tien.

Europa doet het dus uitstekend en Amerika komt in al die lijstjes niet voor. En binnen Europa loopt Scandinavië voorop. Leraren kunnen de kunst van het onderwijzen afkijken in Finland. De politie kan inspiratie opdoen in IJsland en Denemarken. Arbeidsmarktdeskundigen, economen en sociologen mogen hun licht opsteken in Noorwegen en Zweden. De Denen weten bovendien alles van windmolens. Scandinavische films en tv-series -The Bridge, The Killing, Borgen- zijn al jaren populair, net als thrillers en detectives, Ikea en H&M. Bovendien gaat Zweden aan kop in onze kwalificatiepoule voor het WK-voetbal 2018.

Minimalistisch

Toch heeft Scandinavië niet het imago van een gidsland zoals de VS. Wellicht omdat het niet één land is en omdat ze nogal wars zijn van grote woorden en sterrengedrag. De presidenten, de koningshuizen, ze gedragen zich zo gewoon als mogelijk is. De Scandinavische stijl is minimalistisch: less is more. Toch staan ze daarmee aan de top van de zaken in het leven waar het echt om gaat: geluk, vrijheid, veiligheid en gezondheid.

Natuurlijk is er ook op Scandinavië wat af te dingen. De Noren vangen nog steeds walvissen, IJsland ging failliet, in Zweden is een wijntje of biertje haast onbetaalbaar, Finnen zitten het liefst te zweten in een te heet hok en Denen staan te boek als xenofoob. Bovendien betalen Scandinaviërs flink belasting. IKEA-oprichter Ingvar Kamprad, en wellicht de rijkste man van Europa, vertrok daarom naar het buitenland met zijn gezin. Vorig jaar besloot hij terug te keren. Hij miste het goede leven en daarin had hij gelijk volgens alle statistieken. Wilt u de toekomst aanschouwen? Vergeet Amerika en reis deze zomer eens richting bos en fjorden.

1: Human Development Report 2016 VN, 2: Global peace index 2017, 3: World happiness report 2017, 4: Bloomberg Global Health index 2017, 5: World Economic Forum 2017, 6: World Economic Forum 2016, 7: YouGov studie 2016, 8: IMF 2016, 9: Transparency International 2016

Marga van Zundert is wetenschapsjournalist en redacteur bij het Wereldpodium. Dit artikel verscheen in het Brabants Dagblad (23 juni 2017).

 

Op bovenstaand opinieartikel verscheen op 29 juni een reactie van R. Vermeer uit Schijndel in het Brabants Dagblad. Hieronder mijn ‘weerwoord’.

Meneer of mevrouw Vermeer bestempelt mijn ‘lofzang’ op Scandinavië als Trump-bashing en schaart mij onder de geitenharensokken-elite die je niet al te serieus moet nemen.

Wie mijn stuk leest, ziet dat ik weinig woorden aan Trump besteed. Mijn stelling is dat de VS al decennialang onterecht als ‘gidsland’ wordt gezien. Wie een voorbeeldland zoekt op het gebied geluk, gezondheid, veiligheid, goed onderwijs, en gelijke kansen kan niet anders concluderen dan dat Scandinavië er veel beter voorstaat dan de VS.

Vermeer doet de bronnen die ik daarvoor aanvoer af als “instellingen die politiek geëngageerde, eenzijdige visies op de wereld hebben”. Daarmee doelt hij/zij dan onder andere op de VN en de Wereldgezondheidsorganisatie. Dit zijn organisaties die hun rapporten laten opstellen door de meest vooraanstaande wetenschappers. En ook onafhankelijke studies die zich baseren op de mening van de inwoners zelf (bv. World Values Survey of European Values Studies) bevestigen dat het Scandinaviërs beter vergaat dan Amerikanen.

Maar Vermeer weet uit eigen ervaring dat Scandinavië niets is voor “ons soort Europeanen”: te duur, erg op zichzelf, een hopeloos klimaat en enorme immigratieproblemen. Ik wil niet beweren dat Scandinavië in alles de hemel op aarde is. Bovendien vindt je haast geen buurlanden waar het verschil in immigratiebeleid groter is dan tussen Noorwegen en Zweden. Maar Scandinavische landen doen het opvallend goed op de belangrijke lijstjes, terwijl in de VS de levensverwachting daalt en het land in de afgelopen tien jaar zakte op de geluksindex van plaats 3 naar 19.

Vermeer blijft desondanks bij de VS als gidsland. “Trump zal de grootmacht van USA in alle denkbare opzichten herbevestigen. Hij heeft in de eerste 100 dagen van zijn presidentschap meer voor elkaar gekregen heeft dan alle vorige presidenten”. Vermeers bronnen zijn USA Today, Washington Post en The Ney York Times. Maar USA Today noemde de eerste 100 dagen van Trump in een analyse ‘bumpy’ en citeert historici die Trump typeren als “one of the least productive first 100 days in office of any modern president”. The New York Times checkt Trumps uitspraken, vorige week publiceerde de krant juist een lijst met 100 verifieerbare leugens. Vermeer kiest voor alternative facts, ik baseer me liever op de best beschikbare onderzoekscijfers.

Share Button