Zorg op afstand brengt mensen samen
Zorg op afstand, zorgrobots of een elektronisch consult; gezellig klinkt het niet. De kritiek is dat technologie kil en koud is. En dat robots en ICT warm menselijk contact niet kunnen vervangen. Maar zorgtechnologie is juist sociaal en maakt minder eenzaam, betoogt Ilse Vossen.
Verplegers, artsen, chronisch zieken en ouderen hebben vaak hun bedenkingen bij technologische vernieuwingen in de zorg. Geen verpleegkundige meer die gezellig langskomt, maar louter contact via een beeldscherm. Geen handen aan het bed, maar een zorgrobot die je billen wast. Geen menselijke warmte, maar kille apparaten en computers. Zorg op afstand zou onpersoonlijk zijn en zorgrobots en zorgtechnologie lijken alleen maar te worden gebruikt om kosten te besparen. Niets is echter minder waar. Al was het maar omdat meer technologie de zorg voorlopig niet goedkoper maakt. Vooralsnog is de toepassing en ontwikkeling van allerlei nieuwe technologie vrij duur.
Belangrijker is dat zorgtechnologie juist bijdraagt aan menselijk contact. Sterker nog, veel van deze technologie wordt speciaal ontwikkeld om contact met anderen te bevorderen en eenzaamheid tegen te gaan. In Breda startte dit jaar het project Gezond Thuis. Ouderen en chronisch zieken houden via internet niet alleen contact met artsen en verpleegkundigen, zij doen dat ook met hun mantelzorgers en, vooral, met elkaar. Ze kunnen langer thuis blijven wonen en breiden hun sociale netwerk uit. Ze mailen, praten via een beeldverbinding of spelen online spelletjes met elkaar. De techniek geeft daarnaast een veilig gevoel, omdat ze direct in verbinding staan met een verpleegkundige. Het systeem wordt, tegen de verwachting in, vooral gebruikt voor sociale contacten en minder voor zorgvragen.
Robotzeehond
Een ander voorbeeld is robotzeehond Paro. Deze elektronische knuffel maakt knorrende geluidjes, zwaait met zijn staart of geeft een knipoog als hij wordt aangehaald. Zorginstellingen gebruiken de robotzeehond vooral bij dementerende ouderen. Terwijl een hond van vlees en bloed in een instelling maar amper mogelijk is, zorgt Paro ervoor dat de bewoners opvrolijken en minder gestrest raken.
Zorgtechnologie is niet alleen sociaal en nuttig, ze is ook noodzakelijk. We kunnen in de toekomst niet meer zonder verpleegkundigen en artsen via het beeldscherm. Steeds minder mensen kiezen voor een beroep in de zorg en steeds meer ouderen hebben zorg nodig. Al jarenlang weten we dat er een tekort komt aan verpleegkundigen en andere zorgverleners. Door zorgtechnologie verstandig in te zetten, kunnen de alsmaar schaarser wordende verplegers en verzorgers beter worden ingezet. Zij hoeven, bijvoorbeeld, geen onnodige bezoekjes meer af te leggen, omdat mensen veel vragen online kunnen stellen. Via een beeldverbinding antwoordt de verpleegkundige dan meteen. Dit geldt ook voor de komst van robots die zorg- of huishoudelijke taken kunnen overnemen, een ontwikkeling die overigens nog in de kinderschoenen staat. Maar ook hier is het effect allerminst negatief. Mensen hoeven niet meer te wachten tot iemand de afstandbediening komt oprapen die ze per ongeluk hebben laten vallen.
Ziekenhuizen, verpleegklinieken, woningbouwcorporaties en gemeenten zouden dan ook veel vaker het voortouw mogen nemen als het gaat om het toepassen en ontwikkelen van nieuwe zorgtechnologie. Ook al zullen ze het gewone menselijke contact nooit vervangen, robots en beeldschermen hebben een belangrijke toegevoegde waarde. Zeker wanneer artsen, verplegers, patiënten en ouderen bij de ontwikkeling ervan betrokken worden. Moderne zorgtechnologie heeft de toekomst en zal over twintig jaar net zo vanzelfsprekend zijn als vandaag de televisie, de laptop of het koffiezetapparaat.
Ilse Vossen is gezondheidswetenschapper en redacteur van het Wereldpodium. Op woensdag 30 november organiseert het Tilburgse Wereldpodium een avond over “Techno Nursing in Brabant. En de lessen uit India”. Meer informatie: www.wereldpodium.nu
Bovenstaand opiniestuk is gepubliceerd in het Nederlands Dagblad van 30 november onder de titel “Zorgrobot is heel sociaal” en onder de titel “Geen handen maar een zorgrobot aan het bed” in het Brabants Dagblad van 30 november.
