Country, blues, soul en motown klinken in de Villa de Vier Jaargetijden. Met aanstekende muziek brengt Bradley’s Circus de aanwezigen in Amerikaanse stemming. Waar daar draait het om vanavond. Amerika, én de wereld. Amerika heeft een nieuwe president en de wereld is in jubelstemming. Terecht?
‘Obama is in de hele wereld een symbool, maar blijft in eerste instantie president van de Verenigde Staten en niet van de wereld’, zegt Hans Lindahl, ‘tweede generatie’ Colombiaan en hoogleraar rechtsfilosofie aan de UvT. ‘En zo kijkt Obama ook naar de wereld.’ Aan de hand van drie fragmentjes uit de speeches blijkt dat Obama bovenal wil dat de VS zijn positie als wereldleider weer terugwint.
Bert Jan Verbeek, hoogleraar politicologie aan de de RU Nijmegen,reageert op verschillende speerpunten van het buitenlandbeleid van Obama en maakt de vergelijking met de periode Bush. Eerst gaat over het milieu. Op de plannen van Obama met betrekking tot het reduceren van de Co2 uitstoot met 80% reageert hij laconiek. ‘Tijdens de campagnes hebben ze tegen elkaar opgeboden. Er is niet eens geld om die plannen te realiseren. Dat gaat nu allemaal naar de kredietcrisis.’
Afrika is het tweede onderwerp. Is Afrika misschien wel hét onderwerp waarbij Bush pluspunten heeft gescoord? ‘Hij gaf inderdaad veel geld aan ontwikkelingshulp maar deels ging die ook naar conservatieve projecten. Aan het promoten van onthouding in plaats van voorbehoedsmiddelen bijvoorbeeld.’ Obama gaat waarschijnlijk verder, hij wil de ontwikkelingshulp opnieuw verdubbelen. Ook voor hem zullen Congo en Darfur flinke problemen opleveren. Verbeek is sceptisch, hij verwacht niet dat de VS militair in zal grijpen.
Rusland-specialist Hubert Smeets (Redacteur NRC-Handelsblad, voormalig hoofdredacteur Groene Amsterdammer) en historicus en essayist Chris van der Heijden (auteur van oa ‘Israël, een onherstelbare vergissing’) worden er bijgeroepen om hun visie te geven op de scepsis van Verbeek. Beide heren zijn het met Verbeek eens. Het is verstandig om sceptisch te zijn. Obama heeft lang niet zoveel bewegingsvrijheid als we soms denken en daardoor kan er een groot verschil ontstaan tussen de mooie woorden uit de campagne en de werkelijke politiek.
Na al die terughoudendheid is het tijd voor een ‘luchtig’, typisch Amerikaans hapje. Echte minihamburgers vullen de magen terwijl Bradley’s Circus speelt.
Na de pauze is het woord aan Hubert Smeets. Presentatrice Meike de Jong interviewt hem over de gevolgen van de verkiezing van Obama voor Rusland. President Medvedev speelde het klaar om op 5 november als enige wereldleider Obama’s naam niet te noemen. Geen felicitaties, niks. ‘En hoe zit het dan met zijn uitspraak op die verkiezingsdag, dat er direct raketten aan de grens met Europa geplaatst worden?’ wil presentator Ralf Bodelier weten. Volgens Smeets is dat louter toneelspel, maar dan met slechte timing, een provocatie van Rusland. Dat kun je gerust met een korrel zout nemen. Rusland en de VS lijken wel op elkaar, ze houden er van om te provoceren en een soort macht op te eisen, maar dat heeft niks met reaalpolitiek te maken.
Chris van der Heijden bespreekt de verkiezing van Obama weer vanuit een ander geo-politiek oogpunt, Israël. Meike de Jong, ondervraagt hem over de mogelijke relatie tussen Ahmadinejad en Obama. Hangt hij echt morgen aan de telefoon om te gaan praten? Volgens van der Heijden is dat niet erg waarschijnlijk. ‘Praten is nu onmogelijk, de situatie is er niet naar, bovendien zit Obama vast aan allerlei touwtjes. En aan de andere kant kijken Iran en Israël ook wel uit om iets geks te doen. Dat zou zelfmoord zijn. Ze hebben misschien een grote bek, maar zoeken via een omweg toch ook toenadering’.
Smeets en Verbeek komen er weer bij op het podium en reageren ze op de ruime hoeveelheid vragen uit de zaal.
Daarna is het tijd om de kennis van het publiek te testen met de grote Obama quiz. En hoe uitgebreid we de campagne ook hebben gevolgd in Nederland, toch blijkt de Obama-kennis niet erg volledig. Of lag het aan de moeilijke vragen? Na slechts een paar vragen zijn er al twee winnaars. Zij winnen kaartjes voor de nieuwe show van Karin Bruers, ‘Bruers for President’.
Hans Lindahl sluit de avond af met een filosofische overweging en spitst deze toe op de tegenstrijdigheden tussen werkelijkheid en de symboliek rond Obama. ‘Wat hadden we verwacht?’ zegt Lindahl, ‘dat Obama ook onze president zou worden?’ Ook bij Obama is het eigen volk eerst. Dat is de regel van alle politiek, er is geen wij zonder zij. Maar hoe kan het dan toch dat wij, als Nederlanders, als wereldburgers, onszelf toch identificeren met Obama? Waarom is hij een symbool? In deze tijden van economische crisis laat hij zien dat iets onverwachts mogelijk is. Een breuk met het verleden. En dat maakt hem ook zo broos. Als Obama echt door zoveel touwtjes wordt gebonden en water bij de wijn gaat doen, blijft er weinig over van de hoop en de idealen.
Veel stof tot nadenken dit wereldpodium, maar ook voor discussie. En onder het genot van de klanken van Bradley’s Circus en een drankje blijven vele gasten nog lang napraten.
(Anne Lutgerink, Wereldpodium)
