Respect! Waarom een op de vier jongeren van hiphop houdt

Een beetje gewelddadig en seksistisch, maar vooral hoopgevend: over hiphop als life-style en ontwikkelingsinstrument.

Het wemelt van de jongeren op deze eerste editie van het wereldpodium in 2010. Bij de ingang zijn graffitiartiesten druk bezig met de voorbereidingen van hun kunstwerk. In de foyer lopen de meiden van demoteam Non Stop opgewonden rond in hun stoere roze jacks. Uit de studiozaal klinkt het geluid van rapmuziek. Een bont gezelschap aan bezoekers – allochtoon, autochtoon, jong en oud – stroomt de zaal binnen. Hiphop leeft, dat is duidelijk! In de komende uren worden we onder andere getrakteerd op acrobatische breakdance, rapmuziek in allerlei varianten en debatterende ROC-studenten. We leren wat begrippen als doekoe en dissen betekenen en hoe een hiphopper zich kleedt. En we leren dat hiphop meer is dan het gewelddadige en seksistische beeld dat in de media veelvuldig wordt geschetst. Hiphop is vooral een manier van leven, die wereldwijd jongeren aanspreekt en die ook perspectief kan bieden.

Tilburgse hiphoppers

Meike de Jong, inmiddels een vertrouwd gezicht bij het wereldpodium, opent de avond en stelt ons voor aan haar medepresentator: de Tilburgse rapper Timmietex. Hij studeert binnenkort als eerste af aan de Herman Brood academie. Timmietex heeft er duidelijk zin in. “Hey, Tilburg” verwelkomt hij het publiek enthousiast. Na een korte inleiding komt ‘Aap’ Thomas Waterreus van het rappersduo Boef en de Gelogeerde aap, als tweede Tilburgse rapper het podium op. Hij neemt ons mee in de geschiedenis van de hiphopmuziek. Ooit ontstaan als subcultuur onder zwarte jongeren wordt hiphopmuziek nu overal ter wereld gemaakt en beluisterd. We horen Rappers Delight van de Sugar Hill Gang en muziek van de Beasty Boys. We leren dat Ali B. en Lange Frans deel uitmaken van de commerciële hiphopmuziek. En dat er gangster rap, underground, instrumentale, poëtische en dansbare hiphopmuziek bestaat. Kortom, hiphop is aan!

Hiphop als lifestyle
Maar hiphop is meer dan muziek. Hiphop is een lifestyle. Aan het woord is Henca Maduro, oprichtster van Epitome Entertainment en organisator van de jaarlijkse hiphop en R&B conferentie New Skool Rules. Hiphop is geen trend. Hiphop blijft volgens haar. Bovendien biedt hiphop kansen en mogelijkheden aan jongeren. En volgens Maduro zijn er heel veel jongeren met talent. Ze weten vaak alleen niet hoe ze hun talent kunnen benutten. Daarbij helpt Maduro ze. Maduro organiseert ontmoetingen met hiphoppers overal ter wereld. Jongeren herkennen zich in elkaar. Overal is het dezelfde “struggle” en heersen dezelfde vooroordelen. In de pers wordt vooral de slechte, vrouwonvriendelijke en gewelddadige kant van hiphoppers benadrukt. Maar volgens Maduro is hiphop eerder een weerspiegeling van de realiteit. Het is een expressievorm. Hiphopjongeren zijn inmiddels een doelgroep voor bedrijven en gemeentes. Zij winnen advies bij haar in over hoe ze met jongeren om moeten gaan. Zij ontwikkelt concepten voor ze. Daar moet dan wel wat tegenover komen te staan, zoals geld voor talentontwikkeling. Er is nog volop werk aan de winkel. Pas op het moment dat hiphop als kunstvorm en stroming serieus genomen wordt, is haar missie volbracht.

Wereldwijd jong talent
Dat jong talent echt jong kan zijn, laten de meiden van het Tilburgse demoteam Non Stop zien. Deze meiden van 9 tot 11 jaar oud dansen als volleerde dansers. Moeiteloos schakelen ze over van de ene naar de andere beat. Zelfbewust en stoer staan ze op het podium.
Esther van Zijden ziet ook veel jong talent dat zich ontwikkelt. Als cultuurwetenschapper vertrok zij naar Guatamala om vrijwilligerswerk te doen in de slums. Ze kwam in aanraking met bendes en kansarme jongeren. Met het geld van de door haar opgerichte Stichting Amigos de Trasciende richtte ze een breakdance school op. Daar ziet ze hoe hiphop oftewel B-Boying jongeren kan behoeden voor een leven als bendelid. Jongeren vinden in haar school wat ze anders in een bende zoeken: respect en zelfvertrouwen. Bendes zijn een groot probleem in de sloppenwijken. Veel jongens belanden op jonge leeftijd, vaak zijn ze niet ouder dan acht jaar, in een bende. Daar gaat het van kwaad tot erger. Op haar school ziet ze deze jongeren groeien en zich ontwikkelen. Vanavond dansen twee van haar B-Boys hier in Tilburg.

Baggy trousers, rap en hiphoptaal

In een korte impressie tonen Dennis, Tjerk en Rick ons hoe de doorsnee hiphopper over straat gaat. Je draagt baggy trousers, een petje of muts (dat laatste is meer voor skaters), een sjaaltje, T-shirt met grappige tekst of print, een stoer vest en je maakt het geheel af met sneakers van het juiste merk. Je draagt bling bling armbanden en horloges. Wel nep, want een hiphopper is meestal scare (= blut).
Dan is het tijd voor het Tilburgse rappersduo Boef en de gelogeerde aap. Boef is het muzikale brein, die meestal midden in de nacht beats bedenkt. Vervolgens maakt Aap de raps. De hiphoptaal die hierin gebruikt wordt en die hiphoppers onderling spreken is een taal apart. Hiphoptaal is een mengelmoes van Antilliaans, Surinaams en Engels. Sommige begrippen als chillen (rustig doen) en dissen (afkraken in de zin van iemand met woorden overtroeven) zijn inmiddels verheven tot algemene jongerenspreektaal. Andere begrippen, zoals doekoe (geld) en matties (vrienden) behoren nog meer exclusief tot de hiphopscene. Volgens Henca Maduro is hiphoptaal in Rotterdam inmiddels algemene spreektaal. Meike vraagt zich af of dissen wel zo leuk is. Rapper “aap” Thomas vindt van niet. Hij begrijpt het wel, want het maakt je als rapper juist scherper.
Na de pauze met overheerlijke wrap kijken we naar een wervelend optreden van twee Guatemalteekse B-Boys. Lenig en behendig brengen ze hun lichamen in allerlei posities. Ze vertolken hun act als ware bewegingskunstenaars. Soepel en met volledige controle over hun lichaam dansen ze als ware breakdance acrobaten. Met onmiskenbaar veel talent.

Gewelddadig en vrouwonvriendelijk?
Het is tijd voor debat. Studenten van het PIT (Promotieteam Intercultureel Talent) van het ROC-Tilburg gaan met elkaar in debat over een drietal stellingen. Ze debatteren met elkaar over de vraag of hiphop al dan niet gewelddadig of vrouwonvriendelijk is. Het beeld in de media is overtrokken zeggen ze. Een klein deel van de hiphopscene verheerlijkt geweld en ziet vrouwen vooral als borsten en schuddende billen. Dat de media het negatieve beeld van de hiphopscene uitvergroot, wordt beaamd door enkele hiphoppers in het publiek. Maar een kern van waarheid is er wel. Gangsterrappers rappen over wat ze hebben meegemaakt. Ze rappen over hun leven vol geweld. Tegenwoordig kent de hiphop echter ook de social lobby, die vooral een positief geluid laat horen en oproept tot verbroedering. Maar hiphop is stoer. Dat leidt voor sommigen tot brag and boast (opscheppen), wat zijn weerslag vindt in geweld en vrouwonvriendelijkheid. En de gewillige vrouwen dan? Die laten zich hier gewoon grif voor betalen.

Hoophiphop
Het gewelddadige en vrouwonvriendelijke imago is cliché en volgens de kenners overtrokken. Maar helpt hiphip dan om armoede tegen te gaan? Niet alle PIT-ers zijn het hier volmondig over eens. In ieder geval geeft hiphop hoop. En, zoals blijkt uit de verhalen van Esther van Zijden en Henca Maduro, biedt het kansen en mogelijkheden. Hiphop zal het armoedevraagstuk niet oplossen, maar elke jongere die je kunt behoeden voor de afgang naar een bendebestaan is er eentje, zegt Esther van Zijden. De graffitiartiesten komen hun kunstwerk tonen. Dit hebben ze gemaakt op stoffen tasjes, die de bezoeker kan kopen voor minimaal twee euro. De opbrengst van de tasjes gaat naar de stichting van Esther van Zijden. Het was een mooie, bruisende, leerzame en hoopgevende avond.

Tekst: Ilse Vossen
Foto’s: Marloes Coppes