Presentator Meike de Jong vraagt het publiek of ze weten wat Slimme Zorg is. Ongeveer driekwart weet het niet. Dan zitten ze goed. Want vanavond leren ze alles over zorg op afstand, beeldspraakverbindingen en mobiele diensten. Over hoever we zijn met het benutten van de mogelijkheden die de technologie ons biedt.  En wat we daarin kunnen leren van het Aravind Eye Hospital in India. Met behulp van moderne technieken worden hier, superefficiënt en kwalitatief hoogstaand, miljoenen blinde mensen weer ziende gemaakt.

Mirjam Smulders van het PON vertelt ons waarom Slimme Zorg hier zo hard nodig is. En waarom de provincie Noord-Brabant zich met het steunen van 16 projecten hier hard voor maakt. De zuidelijke katholieke provincies Brabant en Limburg vergrijzen sneller dan de rest van Nederland. Dat we handen tekort komen aan het bed weet iedereen inmiddels wel. Techniek moet ons helpen dit probleem op te lossen. Met beweegspelletjes op de Wii of allerlei apps op de mobiele telefoon.

In India wordt al op grote schaal slim gebruik gemaakt van technologie. Hanneke Molema ging voor haar promotieonderzoek naar het beroemde Aravind oogziekenhuis in India. Staaroperaties zijn helemaal georganiseerd rondom de vraag van de patiënt. Daardoor werkt het ziekenhuis zeer effectief en kan het ook arme Indiërs opereren. Zo’n zestig procent wordt gratis geholpen. En toch maakt het ziekenhuis winst. Goedkope verpleegkundigen worden uit omringende dorpen gehaald. Ze zijn geschoold in een klein vakgebied. Hun deeltaak doen ze goed en ze hebben tijd en aandacht voor de patiënt. Artsen hoeven zich vervolgens alleen met opereren bezig te houden. Ze zijn zo geroutineerd dat ze tot zestig staaroperaties op een ochtend kunnen doen. Een Nederlandse oogarts doet er in dezelfde tijd hooguit tien tot twaalf. Met de winst die het Aravind Eye hospital maakt wordt nieuwe techniek ontwikkeld en toegepast. In India wonen veel slimme mensen. Degene die in het buitenland gestudeerd hebben, willen graag iets terug doen voor hun land.

Sidekick  Riet Hammen ziet voor Nederland ook wel wat in de manier waarop de verpleegkundigen in India worden geschoold. Specialistisch, laag geschoold en goedkoop. Riet Hammen zet zich in voor zorgruil. De verzorgingsstaat heeft ons lui gemaakt. Ze wil dat ouderen meer voor elkaar gaan zorgen. Ouderen willen wel solidair zijn, maar hebben last van vraagverlegenheid. Ook wil ze dat jongeren meer worden ingezet. Bijvoorbeeld om ouderen te leren omgaan met computers. De oudere en jongere generatie brengt de middengeneratie in de verdrukking. Daarom moeten ze elkaar meer gaan helpen.

In Bangladesh betalen mensen 21 dollarcent aan Health Line voor een telefonisch consult van maximaal drie minuten. Duurt een consult langer, dan betalen ze 7 dollarcent per minuut. Health Line, de organisatie die deze dienst aanbiedt, maakt daarbij winst. Ook de allerarmsten betalen. Toch vindt Bineke Posthumus dit goed te verdedigen. Betaal je het uit subsidies, dan verdwijnt zo’n dienst na een jaar weer. De prijsstelling is zo, dat ook de mensen aan de Base of the Pyramid – de allerarmsten – het kunnen betalen. Zorg in afgelegen gebieden blijft op deze manier toegankelijk voor arm en rijk.

Met de rustgevende klanken van Soudnfullness en de bloedrode bietensoep met mierikswortelzalf komen we even op adem. Dan laat Marion Hanssen ons zien hoe ze rechtstreeks verbinding maakt met de verpleegkundige die vanavond dienst heeft. De zorgcentrale van ZuidZorg is zeven dagen per week 24 uur per dag bereikbaar voor 700 ouderen en chronisch zieken. Patiënten ervaren de zorg op afstand toch als heel dichtbij. Er is altijd één op één contact en je kunt op elk moment van de dag contact leggen. Weerstand zit vooral bij de professionals. De verbinding hapert af en toe. Misschien wel illustratief voor hoe wij in Nederland omgaan met de inzet van technologie.

Want we kunnen nog heel wat leren van India blijkt. Het wordt niet helemaal duidelijk waarom er een nieuw apparaat is ontwikkeld voor Zorg op Afstand. “Waarom niet gewoon via een bestaande computer of laptop” vraagt presentator Ralf Bodelier aan Eveline Wouters en Mariëlle Swinkels. Zij zijn beide betrokken bij Slimme Zorg. Regelgeving en financieringsstructuren vormen vaak een blokkade in Nederland. We hebben hier last van de wet van de remmende voorsprong. De organisatie van de zorg is complex. Ook de vraag van patiënten is vaak complex. Gespecialiseerde zorg zoals in het oogziekenhuis in India kan hier maar op beperkte schaal worden toegepast. Dat het inzetten van technologie zo moeizaam gaat, heeft vooral te maken met ons systeem. We denken veel te veel vanuit organisaties en veel te weinig vanuit de vraag van de patiënt. En we zijn verwend, waardoor we minder slim gebruik maken van wat er al is. Dat is wat we van India kunnen leren.

Meer weten over techno nursing? Lees het opiniestuk ‘Zorg op afstand brengt mensen samen‘ van Ilse Vossen.

Tekst: Ilse Vossen
Foto’s Marloes Coppes