Het grote gevaar komt niet van Boko Haram of Islamitische Staat, maar uit het Rusland van Poetin. Terecht bestrijden we hem met militaire, politiek en economische middelen. Maar we vergeten de strijd om de hoek, meent Ralf Bodelier

Onder Poetin verandert Rusland in een gevaar voor ons allemaal. Onder Poetin drijft de staatstelevisie op haat, worden critici als vanzelfsprekend vermoord en heeft Rusland lak aan internationale afspraken. Waarschijnlijk eiste Poetins oorlog in Oekraïne al meer dan 50 duizend doden, waaronder de 196 Nederlanders van vlucht MH17. Zijn eerdere oorlog in Tsjetsjenië (1999-2006) kostte het leven aan hetzelfde aantal mensen.

Vandaag zijn we vooral bang voor terreurbewegingen als Boko Haram en Islamitische Staat. Die angst is terecht. Maar het Russische gevaar is vele malen groter. Rusland is een machtige staat en blokkeert vaak besluiten van de Veiligheidsraad. Het Russische leger krijgt dit jaar weer tien miljard dollar méér dan in 2014. En Rusland heeft een fors arsenaal aan kernwapens waarvan Poetin zegt dat hij ze ook wil gebruiken. Rusland moet weer een machtig rijk worden, omringd door vazalstaten zoals eerder in de Sovjettijd. Op dit moment jut Poetin Russische minderheden op in Estland, Letland en Litouwen. Net over de grens met Polen bouwt hij aan een forse legermacht. Massamoordenaars als de Syrische leider Assad voorziet hij ruim van wapens.

Niemand erkent daarentegen ‘Kalifaten’ als Boko Haram en IS. Bovendien verliezen beide terreurbewegingen alweer terrein. Boko Haram is verdreven uit Tsjaad. IS verloor afgelopen maanden een kwart van zijn grondgebied, inclusief de lucratieve oliebronnen waarmee het zijn terreur financierde.

Charisma

Terwijl de islamisten in het Westen vooral steun genieten onder jonge en gemarginaliseerde migranten, groeit de volwassen sympathie voor Poetin. In Duitsland verdedigt de partij ‘Die Linke’ ronduit het beleid van de Russische dictator. De Engelse UKIP-leider Nigel Farage noemt Poetin ‘de wereldleider die hij het meest bewondert’. Marine le Pen, leider van het Franse Front National is een uitgesproken sympathisant van Poetin. In ruil ontvangt Le Pen miljoenen euro’s aan leningen van Poetin. In mei 2014 had Poetins propagandazender ‘Russia Today’ ook PVV-leider Geert Wilders te gast. Uitgebreid kreeg Wilders de kans om de Europese Unie onderuit de zak te geven. Allen vallen zij voor het charisma van de man die zich niet alleen keert tegen de Europese Unie maar ook knopen durft door te hakken.

En zo zijn we in onze verhouding met Rusland weer terug in de onzekere periode vlak na de Tweede Wereldoorlog. Terug in de tijd dat de toenmalige Sovjet Unie zich al even krachtig tegen het Westen begon te richten, kernwapens ontwikkelde en vertelde lak te hebben aan vrijheid en democratie. Het Westerse antwoord was indamming, ‘containment’. De Russische beer moest worden getemd met afwisselend politieke, economische en uiteindelijk militaire middelen. Deze indammingspolitiek uit 1946 lijkt sprekend op de tactiek die ook vandaag weer wordt gevoerd. Ook nu gaat praten hand in hand met economische sancties en militaire dreiging.

Eerlijker en socialer

Maar, containment, zo meende de bedenker van de indammingspolitiek, de Amerikaanse diplomaat George Kennan (1904-2005), moest nóg een element bevatten. Het belangrijkste van alles, schreef hij, is dat wij in het Westen onze eigen kernwaarden weer serieus gaan nemen. Onze democratie, ons respect voor internationale verdragen en onze onophoudelijke inzet voor mensenrechten. Deze waarden, aldus Kennan, zijn uiteindelijk veel explosiever dan alle militaire en economische machtsmiddelen samen.

Ook vandaag redden we het niet met politici, diplomaten en militairen alléén. Wanneer we de strijd tegen onmenselijke regimes zoals dat van Poetin of IS willen winnen, zullen we onze eigen samenlevingen weer eerlijker en socialer moeten maken. En we moeten onze eigen burgers er opnieuw van zien te overtuigen dat we in een democratische rechtsstaat veel beter af zijn dan in een samenleving waarin één man of één groep de dienst uitmaakt.

Meer dan ooit moeten we in debat met radicaal linkse en rechtse bewonderaars van Poetin. Hen moet duidelijk worden gemaakt dat Poetin een probleem is en geen oplossing. En zo’n gesprek over het belang van democratie, vrijheid en mensenrechten begint gewoon om de hoek. Aan de keukentafel, op verjaardagsfeestjes en in de kroeg. Op ROC’s en op universiteiten. Op de opiniepagina’s van kranten en in televisieprogramma’s. De bal ligt echter niet alleen bij onderwijzers en professoren, bij journalisten en politici. Deze bal ligt bij ons allemaal.

Ralf Bodelier is oprichter van het Wereldpodium. Op dit moment woont en werkt hij in het Afrikaanse land Malawi. Dit opiniestuk verscheen in BN/De Stem (9 april), Eindhovens Dagblad (4 april), Brabants Dagblad (10 april) en Nederlands Dagblad (7 april).