Uitstekend dat het nieuwe kabinet vluchtelingen vanaf dag één Nederlands laat leren. Maar voor goed Engels-sprekende vluchtelingen is taalles vaak een drempel in meedoen, zegt Marga van Zundert.

“Please, can we talk English”, was onlangs de reactie op mijn eerste vraag aan een jong Syrisch stel dat twee jaar geleden naar Nederland vluchtte. “We verstaan wel wat Nederlands, maar spreken is nog te moeilijk”. Ook dat zeiden ze in keurig Engels. Hadden ze dan nog geen Nederlandse les? Ja, maar daar waren ze pas net mee begonnen. Eerst moesten ze wachten op hun status, en vervolgens op een gemeente waar ze een huis kregen. Daarna waren er véél formulieren en belletjes naar Dienst Uitvoering Onderwijs –DUO- over het lesgeld. Pas toen begon de zoektocht naar goede lessen. Want in een les waar ook Eritreeërs zitten die eerst nog moeten leren lezen, schiet je niet op, had hij helaas al ervaren.

Prachtig dus dat in het nieuwe regeerakkoord staat dat kansrijke asielzoekers vanaf dag één Nederlandse les krijgen. Een prima idee om hen niet bijna twee jaar te laten wachten. De taal spreken, helpt vluchtelingen zich thuis te voelen, wegwijs te raken in Nederlandse regels en gewoontes en verhoogt de kans op werk.

Tijdrovend

Het nieuwe kabinet wil bovendien dat nieuwkomers de taal beter leren. Het niveau gaat omhoog (van A2 naar B1). Dat betekent dat iemand zich niet alleen moet kunnen ‘redden’ in het Nederlands aan de kassa, op de markt of bij een loket. Niveau B1 betekent dat je ook een langere tekst begrijpt en dat je een persoonlijke belevenis kunt navertellen.

Ook mooi! Maar de nadruk op integreren ligt hiermee wel heel erg op taalbeheersing. Terwijl een hele nieuwe taal leren moeilijk is voor veel volwassenen. Zeker als die niet lijkt op je moedertaal. En dat geldt voor de taal van de grootste groepen vluchtelingen: Syriërs, Afghanen en Eritreeërs. Het kost vaak jaren. Werken en studeren mag. Maar Nederlands leren gaat voor. En dat is zó tijdrovend, zeker op niveau B1, dat werken of studeren er domweg niet van komt.

Andere buitenlanders hebben daar geen last van. Een Pool of Hongaar hoeft niet op taalles, want het zijn EU-burgers.  Ze kunnen aan de slag als klusjesman, op de vrachtwagen of bij het distributiecentrum. Communicatieproblemen? De baas spreekt best Duits of Engels en de klanten ook. Ook een Chinese promovendus of Indiase informaticus mag hier komen werken zonder de belofte om Nederlands te leren. Sommigen werken en wonen tien jaar later nog hier zonder de taal te spreken. Buitenlandse studenten zijn ook van harte welkom bij een van de vele Engelstalige opleidingen. In de promotiefolders van universiteiten en hogescholen staat overal dat je je hier prima redt zonder Nederlands. En dat klopt, loop de supermarkt in naast een universiteit en je wordt geholpen in het Engels.

Profiteer van talent

Maar ook veel vluchtelingen spreken Engels. Dat geldt voor de meeste hoger opgeleiden twintigers en dertigers, en zeker die uit Syrië. Sommige volgden zelfs Engelstalig onderwijs toen ze moesten vluchtten. Ze zouden zonder veel problemen kunnen instromen in een Engelstalige opleiding techniek, economie of informatica. Waarom laten we hen daarop niet gewoon snel toe, inclusief een lening van DUO? Straks zijn ze te oud.

Ook vluchtelingen die hier als tieners kwamen, staan op achterstand. Ze bewandelen vaak een lange weg (roc, mbo, hbo) voordat ze hun eigenlijke niveau bereiken. Ook als ze het Engels goed beheersen. Waarom gunnen we de slimmeriken niet een plekje op het tweetalig vwo dat overal opkomt? Natuurlijk moeten ze ook Nederlands leren. Maar profiteer van hun talent en gun ze de tijd voor dat taaldiploma. Maak van taal geen drempel in hun ontwikkeling.

Het Syrische stel heeft al twee jaar mooie plannen om zelf hun geld te kunnen verdienen. Zij wil graag haar studie economie afmaken, hij wil een klusbedrijf beginnen. Maar nu dus eerst dat taaldiploma. In onze huidige drang van iedereen ‘echte Nederlanders’ te maken, vergeten we dat Nederlands niet langer een eerste vereiste is om in dit land te kunnen wonen en werken. Het kassameisje, de huisarts, de politieagent, ze kennen ook Engels. De Universiteit van Tilburg noemt zich tegenwoordig ‘gewoon’ Tilburg University. De taal leren: ja, natuurlijk! Maar laat ‘meedoen’ zwaarder tellen, laat Nederlands geen drempel opwerpen voor nieuwkomers die zich op een opleiding of in een baan prima in het Engels redden. Nederlands leren moet de integratie van vluchtelingen versnellen, niet vertragen.

Marga van Zundert is wetenschapsjournalist en redacteur van Het Wereldpodium

Dit opiniestuk is verschenen in Limburgs Dagblad – 20 oktober 2017 en Brabants Dagblad 3 november 2017