We moeten de aanslag in Oekraïne aangrijpen om de wereld buiten Nederland weer op de agenda te krijgen, meent Ralf Bodelier.
Hopenlijk is ‘7/17’ het momentum waarop het in Nederland doordringt dat we nooit veilig zullen zijn, zolang de landen waar we over heen vliegen dat ook niet zijn. Omdat de Boeing is neergehaald door anti-Europese rebellen, zou de aanslag ons ook de ogen kunnen openen voor het belang van een krachtig Europa. Laten we hopen dat deze vreselijke dood van 193 Nederlanders tot meer leidt dan de vraag hoe we in de toekomst om oorlogsgebieden als Oekraïne heen kunnen vliegen.
Vlak over de grens met de Europese Unie is de situatie ernstig. Terwijl oorlog en geweld in het Verre Oosten, in Afrika en Latijns Amerika sterk zijn afgenomen, ligt er om de EU een halve maan van vuur. Syrië, Irak, de Gazastrook en Oekraïne staan in brand. Eritrea, Wit-Rusland en Egypte zijn wrede dictaturen. En precies 25 jaar na het einde van de Koude Oorlog, heeft de Russische president Poetin zijn land weer teruggevoerd naar de dictatuur. Hij begon een oorlog in Oekraïne en houdt al drie jaar de Syrische dictator Assad in het zadel. Terwijl bijna 14 miljoen vluchtelingen hopen op onze hulp, veiligheid en een menswaardig bestaan, weet Europa niets beters te verzinnen dan het optrekken van hoge hekken en geavanceerde signaleringssystemen om hen buiten de deur te houden.
Ondertussen hebben mijn kinderen van 15 en 17 nog nooit een les maatschappijleer genoten. Ze zijn niet onderwezen over Syrië en Oekraïne of over het belang van de Europese Unie. Wekelijks krijgen ze urenlang les in Nederlandse grammatica en ingewikkelde wiskundesommen. Maar hun middelbare school zwijgt over wat er in wereld omgaat. Ook de doorsnee televisieconsument kan dagen voor de buis zitten zonder dat er iets voorbij komt over internationale politiek. Kijkcijfers laten zien dat nog maar één op de drie televisieconsumenten naar de publieke omroep kijkt en zelfs deze zenders zijn voor het grootste deel gevuld met comedy, spelletjes en sport. En de meeste zendtijd van Radio 1, de enige van de vijf radiozenders waar je kans maakt op grensoverschrijdend nieuws, gaat ook nu weer op aan voetbal, Wimbledon en de Tour de France. Voor wie altijd al was geïnteresseerd in mondiale vraagstukken, is er vandaag meer en interessanter nieuws dan ooit. Maar wie er nog nooit mee in aanraking kwam, wordt op geen enkele manier geprikkeld om zich erin te verdiepen. En zo was er in Nederland maandenlang niets belangrijkers dan het WK voetbal. Tot eergisteren 189 landgenoten omkwamen door een Russische raket.
Het is de paradox van de globalisering. Nooit eerder was de wereld zo klein, nooit eerder konden we zoveel van elkaar weten en nooit eerder waren we zo van elkaar afhankelijk. Dat geldt zeker voor het kleine Nederland dat tot in haar haarvaten verbonden is met het grote buitenland. Maar nooit eerder ook leken Nederlanders zo weinig geïnteresseerd in datzelfde buitenland.
Die desinteresse zien we nergens beter terug dan in het beleid van de kabinetten Rutte. Terwijl Duitsland 25 duizend Syrische vluchtelingen opneemt, wil Nederland er niet meer dan 250. Per hoofd van de bevolking, nemen de Duitsers er 20 keer meer op dan de wij. Als leverancier van troepen voor vredesmissies van de Verenigde Naties, zijn wij inmiddels weggezakt tot de 80e plaats, nog maar net boven Servië en Djibouti. Terwijl in 2013 de uitgaven aan ontwikkelingshulp wereldwijd met zes procent stegen, liet ons kabinet het hulpbudget met zes procent dalen. En dan is er nog het onophoudelijk hameren van onze premier dat de Europese Unie vooral de economische belangen van Nederland moet dienen en vooral géén politiek, laat staan een idealistisch project mag zijn.
‘9/11’ was een wake-up call voor de Verenigde Staten. ‘7/17’ kan dat zijn voor Nederland. Zelden zijn we zo geconfronteerd met onze kwetsbaarheid dan op deze warme zomerdag. Laten we de aanslag op Malaysia Airlines aangrijpen om de grote wereld buiten onze dijken opnieuw op de agenda te krijgen. En laten we deze keer, anders dan in Amerika in 2001, starten aan de basis. Scholen: geef kinderen vanaf de brugklas maatschappijleer en onderwijs hen in mensenrechten, democratie en internationale politiek. Radio 1: schuif Wimbledon en Tour de France naar Radio 2 en zet weer volop in op serieus nieuws. NPO: veeg één televisiezender leeg van comedy, sport en spelletjes en neem eindelijk een voorbeeld aan Al Jazeera of de BBC. Kabinet: geef ontwikkelingssamenwerking en vredesmissies weer prioriteit. Premier Rutte: zet voluit in op een politieke, ja, idealistische Europese Unie die ook net over haar buitengrenzen verschil kan maken.
Dit opiniestuk verscheen op 24 juli, oa. Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad, Nederlands Dagblad.
