Ahmed Marcouch dacht op zijn tiende in professor Barabas’ tijdmachine te zijn gestapt. Zo groot was het verschil tussen Amsterdam en het dorpje in De Rif waar hij opgroeide. In Marokko leefde hij zonder stromend water, met één tv in het café en de ezel als belangrijkste vervoermiddel. De grote stad vol fietsen, de kou en naar school gaan: Amsterdam was een compleet nieuwe wereld. Alleen de snoepjes kende hij al, die bracht zijn vader elke vakantie mee naar Marokko.
Stijgende welvaart
Blijven de Marokkanen komen? Dat is de hoofdvraag van de Wereldse Ontmoeting Marokko waar Marcouch hoofdgast is. We horen berichten over groeiende welvaart en groeiende vrijheid. En Marokko is een baken van stabiliteit en vrede in het zo onrustige Noord-Afrika. Toch zoeken nog veel jonge Marokkanen hun heil in Europa. Zo stroomden er duizenden met de grote vluchtelingenstroom uit Syrië via Turkije Europa in.
We testen eerst de kennis van het publiek over modern Marokko met een quiz: Hoeveel inwoners telt het land eigenlijk? Zijn er meer Tilburgers of meer Nederlandse Marokkanen? Waar staat Marokko op de corruptie-index? Na negen vragen hebben we al een winnaar. De grootste struikelvraag: Is het percentage extreme armoede groter of lager dan 1 procent? Het juiste antwoord is lager. Extreme armoede is in 2014 uitgebannen in Marokko. Wel leeft zo’n 15 procent van de bevolking nog onder de armoedegrens.
“Gigantische veranderingen”, zagen ook gastsprekers arabist Jan Hoogland en journalist/schrijver Sietske de Boer die allebei jaren in Marokko woonde. Er is overal elektriciteit, stromend water, pinautomaten. “Maar wat heb je aan een pinautomaat als je niet eens een bankrekening hebt,” vraagt Hoogland. Voor menig Marokkaan is het elke dag overleven. De Boer: “Toch is er echt een nieuwe middenklasse ontstaan. Mensen hebben een auto, gaan op vakantie.”
De Marokkaanse welvaart groeit dankzij grote, succesvolle projecten: een nieuwe haven in Tanger, de bouw van de grootste zonnecentrale ter wereld en een splinternieuwe Renaultfabriek. Maar de economie leunt ook zwaar op geld uit de drugshandel en het geld dat Europese migranten naar huis groeien. Dat geld trekt plattelanders naar de stad, maar zo wordt het land niet langer bewerkt, waarschuwt De Boer. Terwijl Marokko zichzelf niet kan voeden en de landbouw nog steeds sterk afhankelijk is van de regenval.
‘We zijn niet meer dan vuilnis’
De strijd tegen de corruptie vindt De Boer nu de belangrijkste opdracht voor Marokko. “Er waren onlangs grote protesten nadat een visboer was vermorzeld in een vuilniswagen. We zijn niet meer dan vuilnis, werd er geroepen.” De armere bevolking voelt zich diep geminacht door de welvarende Marokkanen. En de rijkdom zit vooral in steden als Rabat en Casablanca. De armoede in de bergen van de Atlas en de Rif. De Boer: “Niemand in Marokko wil een revolutie, maar de corruptie is een groot probleem.”
‘Meester Samir’ gaf jaren les. Nu geeft hij trainingen over identiteit en neemt hij scholieren mee naar ‘Marokko’ in de tentoonstelling ZieZo Marokko van het tropenmuseum Junior. “Ik wil een Marokkaan zijn, heb ik kinderen na afloop horen verzuchten.” Mooi en belangrijk, vindt hij dat. “Zeker nu de sfeer soms zo grimmig is.” Andersom mag het beeld van Marokkanen over Europa ook worden bijgesteld, vindt Samir. Nederlandse Marokkanen rijden er rond met dure auto’s. “Dat het werk en geld hier niet voor het oprapen ligt, is zelden onderwerp van gesprek.”
Europese droom
Wel onderwerp van gesprek in Marokko is de ‘Turkije-route’ naar Europa. Marcouch: “Waar ik ook vorig jaar kwam in het Noorden, bij de kapper, in het café, overal praatten mensen erover.” Maar in Zuid-Marokko niet. “De Rif is door de overheid onder koning Hassan II decennialang achtergesteld en onderdrukt. Pas met het aantreden van de nieuwe koning is dat veranderd en zijn er weer investeringen. Maar in de Rif is de armoede en werkeloosheid groot.”
Marcouch begrijpt de Europese droom. “We hebben het hier beter. Het leven is gezonder en relaxter. Voor velen is het in Marokko overleven.” Maar de deur zit stevig op slot, weet hij. “Je slipt er echt niet meer tussendoor.” En Nederlandse Marokkanen kiezen steeds vaker voor een partner in Nederland. “Een vorm van emancipatie”, vindt Marcouch. Of het verstandig is dat staatssecretaris Dijkhoff net de ‘vertrekpremie’ voor Marokkaanse remigranten per direct heeft afgeschaft, betwijfelt Marcouch. “Het kan mensen die het hier niet redden, verleiden en helpen terug te gaan.”
Moeten we als Nederland niet nuttige arbeidskrachten tijdelijk binnenlaten: circulaire migratie? “Ik denk dat de generatie van mijn vader het bewijs is dat dat niet werkt”, antwoordt Marcouch. Wat kunnen Nederland of Nederlandse Marokkanen doen om het land te steunen? “Iedereen ziet het grootste probleem meteen in Marokko: aan de ene kant gigantische villa’s en rijkdom, aan de andere kant grote armoede.” Breng niet langer alleen rolstoelen naar Marokko, is Marcouch’ antwoord. “Dat is natuurlijk prachtig, maar exporteer ook kennis en ideeën over de rechtstaat, over je organiseren en hoe je je zaak bepleit.”
Gesprek met couscous
Alle deelnemers aan de Wereldse Ontmoeting kregen een Marokkaanse maaltijd voorgeschoteld. Ze schoven aan tafel bij een Tilburgse Marokkaan om van hen te horen hoe goed zij het hedendaagse Marokko kennen. Gastheer of vrouw was een Fontys-student Global development issues. Het waren levendige gesprekken, echte ontmoetingen. De vragen: Ga je vaak terug? Is dat op vakantie gaan of naar huis? En wil je daar begraven worden of hier? Maar ook: als ik naar Marokko op vakantie ga, wat MOET ik zien?
Tekst: Marga van Zundert www.margavanzundert.nl
Fotografie: Nathalie Leeuwenberg Fotografie
De Wereldse Ontmoetingen zijn in samenwerking met Fontys Lerarenopleiding Tilburg en De Kennismakerij en mede mogelijk gemaakt door Een Wereld te Winnen.
Tilburg heeft de bijnaam Wiethoofdstad van Nederland. De grootschalige productie van softdrugs en synthetische drugs vormen een zich uitdijend probleem. Nagenoeg elke buurt in Tilburg wordt geconfronteerd met de gevolgen, zoals de ontruiming van woningen en het dumpen van chemisch drugsafval. Wat nauwelijks aan de orde komt is wat de ‘thuisteelt’, de illegale productie van pilletjes en het dumpen van drugsafval doet met onze buurten en scholen. Wat zijn de gezondheidseffecten hiervan? Hoe gevaarlijk is het afval dat overal wordt achtergelaten? Is toppen plukken voor scholieren een lucratief alternatief voor vakkenvullen bij een supermarkt? Worden ouders onder druk gezet om oogluikend thuisteelt toe te staan?
Vluchtelingen in Nederland geven noodgedwongen geld aan dictator Isaias Afewerki van Eritrea. Dat moet stoppen, vindt Marga van Zundert.
Want wie in Eritrea is opgegroeid, weet maar al te goed waartoe Isaias in staat is. Wie protesteert of niet gehoorzaamt, verdwijnt in de gevangenis of van de aardbodem. Standrechtelijke executies zijn geen uitzondering. De overheid bepaalt en ziet alles. Het land is doordrenkt van angst, blijkt ook uit een recent gitzwart rapport over Eritrea van de VN. Elke buurman en zelfs je aardige nichtje kan een spion zijn. Eritrea is het Noord-Korea van Afrika.
Een officieel Nederlands verbod op de belasting is logisch, maar Isaias zal zich er waarschijnlijk niets van aantrekken en ook in Nederland blijven chanteren. Laten we daarom zijn netwerk, zijn ‘lange arm’ in Nederland oprollen. Bij maffiapraktijken horen alle beproefde tegenmaatregelen: een anonieme kliklijn, opsporing van daders, getuigenbescherming, etc. Veel Eritreeërs maakten een levensgevaarlijke reis op zoek naar veiligheid en vrijheid. Bescherm hen, en ons, tegen deze chantage.
Het gaat goed met Marokko. De economie groeit al jaren met 4-5 procent. Koning Mohammed VI opende dit jaar de grootste zonne-energiecentrale ter wereld. Marokkanen kozen deze maand een nieuw parlement. En Michelle Obama prees het land waar bijna alle meisjes naar school gaan. Marokko is een baken van rust, democratie en veiligheid in de regio: een modern bruggenhoofd tussen Europa, Afrika en de Arabische wereld.
Tweede Kamerlid Ahmed Marcouch, woordvoerder migratiebeleid PvdA, geboren in Beni-Boughafer in Noord-Marokko
Suriname vormde de verbinding. Het land waar hij naar toe ging en zij vandaan kwam. Nooit eerder was de Peerke Donderslezing uitgesproken door een Surinaamse, zelf ook opgegroeid in Tilburg. Maar de verbinding tussen pater en spreker ging dieper: hij vereenzelvigde zich met leprozen die werden uitgesloten door het stigma van hun ziekte; zij toonde zich solidair met de slachtoffers van discriminatie en racisme. Desondanks was Gloria Wekker ook kritisch over Petrus Donders. Ze benoemde zijn afkeer van de inheemse godsdienst van de marrons (gevluchte slaven in Suriname) die leidde tot de vernietiging van hun heiligdommen. Ook plaatste zij een stevige kanttekening bij het beeld van Donders in Tilburg. ‘De verhoudingen tussen de witte pater en de zwarte man zijn volstrekt asymmetrisch’, betoogde de emeritus professor in Genderstudies en Etniciteit. ‘De houding is paternalistisch en onderdrukkend.’ Ook het logo van de Peerke Donderslezing kon niet op haar goedkeuring rekenen!
organiseerde het Wereldpodium samen met de Hindoegemeenschap Tilburg en het Ronde Tafelhuis een zeer geslaagde benefietdiner. De opbrengst van deze avond kwam geheel ten goede aan 
De school in Phinam (Gorkha) is de eerste van de drie scholen waar de bouw vrijwel gereed is. Als een opvallend
Een week voordat Sinterklaas in Nederland wordt binnengehaald en drie dagen voordat duidelijk is hoe het Sinterklaasjournaal dit jaar de knechten van de goedheiligman in beeld brengt, zal prof. dr. Gloria Wekker op zondag 6 november in het Tilburgse theater MIDI de Nederlandse samenleving een spiegel voorhouden. De 66-jarige emeritus hoogleraar Gender en Etniciteit aan de UvA spreekt dan de zesde Peerke Donderslezing uit.
Op zaterdag 26 november organiseert het Wereldpodium samen met Stichting Nieuwkomers en Vluchtelingenwerk Brabant Centraal een gratis ontmoetingslunch bij 
‘Stop met internationale adoptie. Het stimuleert kinderhandel en kinderen hebben recht op een leven in eigen land.’ Zo luidt het 
Hard werken is voor laagopgeleiden niet langer een garantie voor een fatsoenlijk inkomen. Nu lijkt op Geert Wilders na niemand echt geïnteresseerd in hun lot. Ga zo door en na Brexit volgt Nexit.
Populisten
U kunt ook zelf napraten met gevluchte Eritreeërs uit de regio. Zij vertellen in kleine kring over hun vroegere leven in Eritrea, hun tocht naar Nederland en hun leven hier.
Avonturiers uit Nood
“Officieel bestond ik niet meer. En dat betekent in Zuid-Soedan meestal maar een ding….”
Er is weer hongersnood in Afrika. Maar het wordt de uitzondering op de regel. Want honger neemt fors af, zegt Ralf Bodelier.
Hongersnood is iets anders als ondervoeding. Ondervoeding betekent dat mensen niet genoeg te eten hebben om een gezond en fatsoenlijk leven te leiden. Een hongersnood komt, doodt en gaat. Ondervoeding is een probleem dat hele generaties verziekt. Op dit moment zijn wereldwijd zo’n 780 miljoen mensen ondervoed, waarvan twee-derde in Azië woont en dan vooral in India. 780 miljoen mensen op 7,4 miljard wereldburgers, dat is ongeveer 9 procent van de wereldbevolking. Maar ook hier gaat het beter. Een halve eeuw geleden was nog 50 procent van de wereldbevolking ondervoed.
Wachten, wachten, wachten. Veel vluchtelingen doen niet anders. Werken, studeren, een cursus? Ze mogen het niet. Wat doet dat met je? We vragen het Zainab Osman uit Somalië. Ze moest negen jaar wachten en hopen op een verblijfsvergunning. “De wereld gaat verder, maar jij staat stil.” Inmiddels werkt Zainab in de zorg, heeft een huis en gezin, en is gemeenteraadslid in haar woonplaats Wijchen. “Je lijkt op Ayaan Hirschi Ali” krijgt ze vaak te horen.
Ammar Alkhatib (27) is gevlucht uit Syrië en woont sinds oktober in Tilburg, in de noodopvang St. Jozefzorg op een steenworp afstand van het Stadsstrand. Ammar wil dolgraag iets doen, studeren bijvoorbeeld. Via crowd funding lukte het hem al om 
Overgewicht is minstens zo schadelijk als roken of drinken
Voortdurende test
Stoplicht
Deze maand is het 5 jaar geleden dat Japan getroffen werd door een zeebeving. In de tsunami die op de beving volgde, verloren bijna 20.000 mensen het leven. Wat ons echter het meeste bijbleef, waren de enorme ontploffingen in de kerncentrale van Fukushima. Zij leidden onder meer tot het sluiten van alle kerncentrales in Duitsland. Want kernenergie, zo bleek maar weer, was levensgevaarlijk.
Ook ik stelde me die vragen niet. Tot ik enkele weken geleden Jordanië bezocht en de kans had om een bezoek te brengen aan de Syrische grens. Op een bevolking van 6 miljoen mensen, vangt Jordanië nu 1,4 miljoen vluchtelingen op: dat is bijna één vluchteling op 5 Jordaniërs. Alles kraakt en zucht in het woestijnstaatje. De ziekenhuizen hebben niet genoeg bedden, het afval wordt minder goed opgehaald, de huizenprijzen zijn fors gestegen en de stadscentra staan vol met files. Bovendien zijn veel Jordaniërs bang dat ook terroristen de grens oversteken. In Jordanië valt met recht te spreken van een vluchtelingencrisis.
Zika. Na ebola hebben we er weer een enge tropische ziekte bij. Nederlanders annuleren reizen naar de vakantieparadijzen in Zuid-Amerika. Want daar worden plotseling opvallend meer kinderen geboren met microcefalie: een te kleine schedel en hersenafwijkingen. Aanvankelijk stonden artsen voor een raadsel. Maar al snel legden ze een verband met zika, een virusziekte die door muggen wordt overgebracht. Veel moeders met microcefalie-baby’s herinneren zich dat ze tijdens hun zwangerschap koorts hadden en huiduitslag kregen, de typische symptomen van zika. Bovendien valt het gebied waar microcefalie toeneemt samen met de verspreiding van het virus. Ook is het zikavirus gevonden in placenta’s en in het bloed van een aantal baby’s met microcefalie. Bij twee foetussen met ernstige microcefalie zaten veel virusdeeltjes in het hersenweefsel.
Christopher uit Zuid-Soedan & Dion van den Berg van Pax
Tilburger Dion van den Berg werkt voor Pax (voorheen Pax Christi). De organisatie spant zich in voor vrede wereldwijd door lokale burgerinitiatieven op het gebied van mensenrechten en democratie te ondersteunen. Dion was verschillende malen in Zuid-Soedan voor trainingen en gesprekken. Hoe kijkt hij aan tegen deze jonge natie? Ziet hij kans voor vrede en recht?
Het muzikaal intermezzo zal deze keer verzorgd worden door de jonge componist/pianist 
Nice People is een komische feel-good docu over het eerste Somalische Bandy-team (soort ijshockey) ter wereld. Het team bestaat uit Somalische immigranten/vluchtelingen uit het ‘vriendelijke’ Zweedse plaatsje Börlange. Hoewel de jongens nooit eerder op de schaatsen stonden, willen ze meedoen aan de wereldkampioenschappen Bandy in Siberië.
18 mei, 15 juni en 20 juli
Drie maanden al zit Frankrijk in de noodtoestand. 2.500 politiemensen patrouilleren tijdens het Keulse carnaval. En in Nederland lopen sinds vorige week agenten met machinepistolen door de winkelstraten. We zijn bang. Want de wereld lijkt in brand te staan. Voor wie door een aanslag, een overval of een bombardement wordt geraakt, is dat natuurlijk ook zo. De oorlog in Syrië en Irak is zonder meer de gruwelijkste die de wereld in jaren heeft meegemaakt.
Terrorisme
Was het Vladimir P., Sergey M. of Igor S.? Een van hen, of een collega, vuurde in juli 2014 een Buk-raket af op vlucht MH17. Dat is de heilige overtuiging van internetdetective Eliot Higgins.Met volhardend speurwerk bracht hij het aantal mogelijke daders terug tot twintig Russische militairen. Hij is daarmee wellicht verder dan alle onderzoeksteams van politie en justitie. Bijzonder: Higgins deed dit vanachter zijn laptop in het Engelse Leicester. Higgins nam geen DNA-monsters of vingerafdrukken, maar heeft wel een overtuigend digitaal spoor: talloze foto’s, filmpjes, selfies en internetberichten. Die laten zien dat de twintig militairen in een konvooi reden met een Buk-lanceerinstallatie. En dat konvooi telde één Buk-raket minder toen het na het neerstorten van MH17 in allerijl Oekraïne uitreed. Higgins bewijst dit met hulp van veel (anonieme) vrijwilligers in Oekraïne en daarbuiten.
Een burgerdetective zoals Higgins kan kwesties aankaarten en misdaden oplossen; vooral als er veel virtuele medestanders zijn, dus als de publieke verontwaardiging groot is.
