In de grenzeloze wereld van internet zijn altijd grondstoffen voor drugs te krijgen. Door steeds meer stoffen te verbieden, zijn mens en milieu uiteindelijk juist slechter af, meent Marga van Zundert.

Nederland is al jarenlang een grote producent van xtc (ecstasy) en amfetamine (speed). De illegale laboratoria waar de drugs gemaakt worden, staan vooral in Brabant en Limburg. Bijna wekelijks wordt er een lab ontdekt en ontmanteld. Soms zelfs een lab op wielen, zoals in de populaire televisieserie Breaking Bad.Meestal zijn de gevonden laboratoria al verlaten en kan een speciale politie-eenheid alleen de rommel opruimen: resten oplosmiddelen en andere, vaak gevaarlijke, chemicaliën.

Criminelen leveren hun afval namelijk niet netjes in bij de milieustraat. Als een lab in gebruik is, dumpen ze het afval ’s nachts in vaten of jerrycans op stille parkeerplaatsen of in sloten. Of het chemisch afval wordt simpelweg door een gootsteen of afvoerputje het riool ingespoeld. Dat blijkt uit onderzoek van waterbedrijven.

Het aantal dumpingen groeit. Dat komt niet omdat er méér drugs worden gemaakt in Brabant, maar doordat criminelen andere grondstoffen kiezen. Tot circa vijf jaar geleden kochten drugscriminelen een stof met de naam ‘PMK’ om ecstasy te brouwen en een stof genaamd ‘BMK’ om speed te produceren. Die uitgangsstoffen lijken al veel op de uiteindelijke drugs. Er was slechts één chemische reactie nodig om de drugs te maken: eerst werd de grondstof opgelost, vervolgens werd er een andere stof bijgevoegd, beiden werden gemengd, een paar uur ‘gekookt’, gefiltreerd en opgezuiverd. Als laatste werd het gemaakte poeder met vulmiddel tot pillen geperst. Het is niet de simpelste scheikunde, maar het is ook geen hogeschoolchemie.

Verboden

Maar inmiddels staan deze grondstoffen op alle lijsten van verboden chemicaliën. Dat deed de overheid in een poging om het de drugscriminelen moeilijk te maken. Het is nu illegaal om PMK en BMK te bestellen per postorderbedrijf. Voor even maakte dat de pillen duurder en het produceren van xtc een stuk minder lucratief.

Al snel bedachten de drugsbendes een oplossing. Ze bestellen nu geen PMK en BMK op internet maar de grondstoffen voor deze stoffen. Anders gezegd: ze bestellen chemicaliën waaruit ze zelf PMK en BMK kunnen ‘koken’. Dit betekent extra werk voor de Brabantse drugslaboratoria. In plaats van één chemische reactie, moeten er nu twee worden uitgevoerd. En in plaats van één stof opzuiveren, moeten er twee worden gezuiverd.

Dat brengt nogal wat problemen met zich mee. Professionele laboratoria werken met veilige zuurkasten. Maar eenvoudige, illegale producenten van ecstasy en speed beschikken daar niet over en moeten het doen met een simpele keukenafzuigkap. In het Brabantse Uden stikten eind april twee mannen in een drugslab. En een begin dit jaar dood gevonden man in Den Haag, bleek na speurwerk overleden te zijn in een drugslab in Montfort.

De extra chemie betekent niet alleen een risico voor de drugscriminelen. Het levert ook risico op voor de gebruikers. De kans op fouten neemt alleen maar toe en kan leiden tot levensgevaarlijke drugs. Bovendien is het slecht voor het milieu. Het uitgebreide chemische proces vraagt ruwweg tweemaal zoveel oplosmiddel en levert tweemaal zoveel chemisch afval op. Bovendien vereist het meer kennis en kunde om zuivere drugs te maken, wat de professionalisering van de drugsbendes bevordert.

En deze trend lijkt zich voort te zetten. Justitie heeft inmiddels weer nieuwe grondstoffen op de lijst van verboden chemicaliën gezet. Het gevolg laat zich raden: nog meer dumpingen en nog meer risico’s voor producenten, gebruikers en milieu.

Grondstoffen uit China

Grondstoffen voor extacy en speed komen vooral uit China. Want het zijn handgemaakte stoffen, en de Chinese chemici rekenen lage lonen. China telt honderden professionele laboratoria die op bestelling stoffen maken. Zodra bijvoorbeeld in Nederland een stof verboden wordt, produceren zij simpelweg een alternatief. Dat leveren ze aan in kant-en-klaar pakketjes waar de drugscrimineel zelf mee aan de slag gaan. De verkoop gaat via online postorderbedrijven

In onze internetwereld hindert een zwarte lijst met chemicaliën drugsmakers dus maar amper. Er is immers altijd wel een slimme chemicus die een omweg vindt. Uiteindelijk is vooral het Limburgse en Brabantse milieu de dupe en lopen producenten en gebruikers grotere risico’s. Stoffen verbieden terwijl ze op een mondiale markt meteen weer worden vervangen, is niet alleen gevaarlijk maar ook dweilen met de kraan open.

Marga van Zundert is wetenschapsjournalist en redacteur bij het Wereldpodium.

Dit opiniestuk verscheen op 25 juni 2014 in o.a. het Eindhovens Dagblad, Brabants Dagblad, BN/De Stem en De Limburger/Limburgs Dagblad.