De VS, Australië en Israël willen álle kinderen inenten. Ongevaccineerde kinderen zijn niet langer welkom op school of krijgen geen kinderbijslag. Goed doel, slecht plan, vindt Marga van Zundert

De meeste ouders zijn verstandig en laten hun kinderen inenten tegen bof, mazelen, polio en nog een reeks kinderziektes. Zo zijn jonge kinderen beschermd tegen akelige complicaties als hersenschade of verlamming. Een klein deel van de ouders beslist anders. Zij hun laten kroost niet prikken vanwege hun geloof, angst voor bijwerkingen of de vreemde overtuiging dat kinderziektes doormaken natuurlijk is.

Moeten we deze kinderen niet beschermen tegen hun ouders? Is een vraag die telkens opborrelt. Recent in Spanje bijvoorbeeld waar een 6-jarig niet-ingeënt jongetje difterie kreeg. De medicijnen voor de inmiddels exotische ziekte moesten met spoed uit Rusland komen, maar konden zijn leven niet meer redden. En onlangs ook discussie in Duitsland nadat in Berlijn een peuter aan mazelen bezweek.

In de VS is verplicht vaccineren nu een hot onderwerp. Maar niet uit bezorgdheid over ongevaccineerde kinderen. Daar gaat het vooral om de veiligheid van kinderen van ouders die juist wél willen inenten. Niet-gevaccineerde kinderen zijn een gevaar, stellen zij. Want baby’s die te jong zijn voor een prik lopen onnodig risico door hen. En dat geldt nog extra voor kwetsbare zieke kinderen met immuunproblemen of leukemie die daarom (nog) niet mogen worden ingeënt.

Zij winnen het debat: ongevaccineerde kinderen mogen in Californië straks niet meer naar school. En ook andere landen nemen maatregelen in belang van de volksgezondheid. Australië en Israël gaan ouders die niet vaccineren bijvoorbeeld korten op hun kinderbijslag. De discussie waait ongetwijfeld binnenkort over naar Nederland waar iemand zich hard zal gaan maken voor vergelijkbare maatregelen. Een slecht idee. Want het doel mag mooi zijn, de middelen deugen niet. Ongevaccineerde kinderen zijn straks extra de dupe.

Klinkklare successen

Dankzij inentingen is difterie een zeldzame ziekte geworden in het westen. En dat geldt ook voor de bof, mazelen en rode hond. De pokken zijn zelfs wereldwijd verdwenen, polio bijna. Vaccinaties tegen deze gevaarlijke ziektes redden al decennialang vele kinderlevens. Maar ondanks alle klinkklare successen blijft ook in Nederland zo’n vijf procent van de ouders tegen inentingen. Vooral op de zogeheten Bijbelbelt, het lint van Zeeland tot over de Veluwe, zijn plaatsen waar minder dan 90 procent van de kinderen is ingeënt om religieuze redenen.

De kleine groep ongevaccineerde kinderen loopt gelukkig weinig risico in Nederland. Zij profiteren van het feit dat kinderziektes zich niet goed kunnen verspreiden juist omdat veel anderen ingeënt zijn. Toch was er in de winter van 2013-2014 op de biblebelt een mazelenepidemie met 2600 ziektegevallen. Eén kind stierf. En volgens de statistiek zullen twee of drie kinderen blijvende hersenschade overhouden.

Voor een ongevaccineerd kind is het dus veiliger om in Brabant (>95 % ingeënt) te wonen dan in Zeeland. Dat geldt ook voor jonge kinderen met een immuunziekte of leukemie, en baby’s die nog te jong zijn voor een inenting. En eigenlijk voor iedereen. Want ook wie gevaccineerd is, kan de bof of mazelen krijgen, vooral ouderen en zieken. Dankzij de inenting verloopt een infectie overigens meestal zonder grote problemen.

Isoleren

Wanneer iedereen ingeënt is, is een land dus ongetwijfeld een veiligere plek voor kinderen. En dat is een boodschap die uitgedragen moet worden. Maar ouders die besluiten hun kind niet te laten inenten doen dat zelden uit onwetendheid. Zij hebben de diepe overtuiging dat een vaccine meer kwaad doet dan goed. Wat doen zij als de schooldeur dicht gaat voor hun kinderen? Toch inenten? Nee, deze ouders zullen een eigen school oprichten of thuis les gaan geven. En ze zullen bij familie en gelijkgestemden aankloppen voor hulp als de kinderbijslag wegvalt of desnoods in armoede leven. Ze zullen zich extra onbegrepen voelen en niet gerespecteerd. En ze zullen zich nog meer richten op de kleine gelijkgestemde kring van kennissen en familie. De kinderen zullen niet veiliger zijn voor kinderziektes, maar ook ongevraagd geïsoleerder raken, met minder kans op een goede opleiding en vakanties.

Hoe graag ook een regering al haar kinderen wil beschermen. Gedwongen inenten past alleen in enge dictatoriale regimes. En een beetje duwen-in-de-gewenste-richting door schooluitsluiting of boetes is verholen dwang. Zorg voor een verhuisvergoeding voor zieke kinderen die niet geënt mogen worden. Maar ontneem ongevaccineerden kinderen niet hun school en laat ze niet opgroeien in armoede. Ze lopen al een gezondheidsrisico, zo beperk je hun kansen nog meer.

Marga van Zundert is wetenschapsjournalist en redacteur van het Wereldpodium. Haar kinderen zijn ingeënt.

Dit artikel verscheen in het Nederlands Dagblad (14 juli 2015), het Eindhovens Dagblad en Limburgs Dagblad/De Limburger (17 juli)